Pytania do ZUS. Pierwsza pensja i obowiązkowe składki

W tym roku zdałam maturę i mam pierwszą pracę. Pensja, która wpływa na konto jest dużo niższa od kwoty, którą mam w umowie, więc zastanawiam się, dlaczego ja płacę składki do ZUS, nikt nie pytał mnie czy chce to robić, bo to jest obowiązek, ale dlaczego? Monika

Pani Moniko, jako społeczeństwo tworzymy wspólnotę musimy, zatem dbać o siebie nawzajem. Wspólne działania pozwalają nam zabezpieczyć się przed groźbą różnych ryzyka lub łagodzić ich skutki. Potrafimy przecież przewidzieć, że wraz z wiekiem będziemy tracić siły, stan naszego zdrowia będzie się pogarszać i będziemy musieli korzystać z pomocy innych ludzi, opieki czy infrastruktury utrzymywanej przez wszystkich. Powszechność ubezpieczeń społecznych wynika z idei solidaryzmu.

Ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe w większości krajów na świecie, również w Polsce, gdzie dzielą się na cztery kategorie. Emerytalne zabezpiecza nas finansowo na starość. Rentowe zapewnia nam świadczenia, jeśli długotrwale jesteśmy niezdolni do pracy albo zmarła osoba, która była jedynym żywicielem rodziny. Dzięki chorobowemu otrzymujemy m.in. zasiłki chorobowe i macierzyńskie. Wypadkowe gwarantuje prawo do wypłaty odpowiedniego świadczenia, np. zasiłku chorobowego, renty, które jest wypłacane, gdy dojdzie do wypadku przy pracy albo nabawisz się choroby zawodowej. Dodatkowo większość osób opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne, którą pobiera ZUS, a zarządza nią Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Umożliwia ono korzystanie bezpłatnie z publicznej służby zdrowia.

Jestem studentem drugiego roku politechnika i chcę podjąć prace w weekendy chciałbym, więc wiedzieć, kiedy pracujący student płaci składki do ZUS? Piotr

Panie Piotrze, „Mile widziany status studenta” – taki zapis często pojawia się w ofertach pracy. Możemy wtedy przypuszczać, że mamy do czynienia ze zleceniodawcą oferującym prace studentom. Dlaczego? Przy umowie zlecenia (lub umowie o świadczenie usług) sytuacja ubezpieczeniowa zależy od tego, czy zleceniobiorca jest studentem. Jeżeli jest i nie ukończył 26 lat, nie trzeba odprowadzać za niego składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Jeżeli ukończył 26 lat lub stracił status studenta, to obowiązkowe są składki na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne. Ubezpieczenie chorobowe jest natomiast dobrowolne. Student zatrudniony na podstawie umowy o pracę jest ubezpieczony tak jak inni pracownicy. Co oznacza, że wszystkie ubezpieczenia są obowiązkowe? Przy umowie o dzieło nie będą opłacane żadne składki, bo ten rodzaj umowy nie jest objęty ubezpieczeniami, z pewnymi wyjątkami. Studentów, którzy prowadzą działalność, obowiązują takie same zasady jak wszystkich przedsiębiorców. Status studenta nie ma znaczenia.

I moje drugie pytanie. Czym się różni umowa o dzieło od zlecenia? Jakie składki zapłacę?
Umowa zlecenia (umowa o świadczenie usług) i umowa o dzieło różnią się przedmiotem i celem. Zleceniobiorca zobowiązuje się, że będzie wykonywać określone czynności (np. przeprowadzać szkolenia, roznosić ulotki). Umowa o dzieło zobowiązuje nie do samego działania, lecz do uzyskania określonego efektu (np. namalowania obrazu, napisania książki). Zleceniobiorca jest objęty ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowymi, wypadkowym i zdrowotnym. Ubezpieczenie chorobowe jest w przypadku tej umowy jednak dobrowolne. Jeśli jednak w tym samym czasie ktoś pracuje na cały etat w innej firmie, to obowiązkowe będzie tylko zdrowotne. Jeśli natomiast wykonuje zlecenie na rzecz swojego pracodawcy, (z którym jest zawarta umowę o pracę), pracodawca dodaje wynagrodzenie ze zlecenia do przychodu ze stosunku pracy i od tej sumy odprowadza wszystkie składki. Nieco inaczej jest w przypadku uczniów do ukończenia 26. Za takie osoby zleceniodawca nie płaci za składek na żadne z ubezpieczeń. Umowa o dzieło nie daje żadnego ubezpieczenia. Chyba, że ktoś wykonuje dzieło na rzecz swojego pracodawcy. Zamawiający dzieło nie płaci żadnych składek za pracownika na tej umowie, ale w tej sytuacji nie może on (pracownik) korzystać ze żadnych świadczeń z ZUS (m.in. zasiłków chorobowych i renty). Okres wykonywania dzieła nie liczy się też do przyszłej emerytury.